راهنمای بازدید از میدان نقش جهان اصفهان + عکس

بدون شک یکی از زیباترین و معروف ترین مکان های دیدنی اصفهان، میدان نقش جهان است که با نام میدان امام نیز شناخته می شود. چرا که این میدان از انبوهی از عمارت ها و بناهای تاریخی تشکیل شده است که شاید دیدن هر کدام از آن ها ساعت ها زمان، نیاز داشته باشد. این میدان که قدمت آن به قرن ها پیش برمی گردد در طول تاریخ با فراز و نشیب های زیادی رو به رو شده است. در واقع نقش جهان در بسیاری از دوره های تاریخی، مورد بی مهری حاکمان زمانش قرار گرفت. اما خوشبختانه در حال حاضر، این میدان به همراه جمعی از بناهای باستانی اش، باشکوه تر از هر دوره ای در قلب اصفهان جای گرفته است.

اهمیت و زیبایی این میدان به قدری است که گردشگر را نمی توان پیدا کرد به اصفهان سفر کرده باشد اما بی تفاوت از کنار میدان نقش جهان، عبور کند. تجمع بناهای باستانی در این میدان به همراه بازارچه های زیبایش سبب می شود که هر گردشگری زمان زیادی را در این میدان سپری کند و هم از بناهای تاریخی و هم منظره ی بکر و طبیعی اش لذت ببرد. اهمیت این میدان عظیم تاریخی در ایران و جهان سبب شد که در سال ۱۳۱۳ نام این میدان در فهرست آثار ملی کشور و در سال ۱۳۵۸ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت برسد.

میدان نقش جهان یکی از با ارزش ترین بناهای تاریخی ایران و جهان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. حال اگر تمایل دارید اطلاعات خود را در مورد ویژگی های منحصر به فرد این میدان زیبا و دیدنی های تاریخی اش افزایش دهید با ما در ادامه ی مطلب همراه باشید.

آشنایی با میدان نقش جهان

میدان نقش جهان اصفهان یکی از برجسته ترین آثار تاریخی ایران و جهان است. بسیاری از گردشگران صرفا برای دیدن این میدان و جاذبه های تاریخی اش، راهی اصفهان می شوند. این میدان در طول تاریخ دارای نام های مختلفی بود به گونه ای که قبل از انقلاب آن را با میدان شاه می شناختند و پس از انقلاب نام این میدان به میدان امام، تغییر یافت. از دیگر نام های این میدان در طول تاریخ می توان به میدان بزرگ، میدان نو، میدان اصلی، میدان سلطنتی و قصر اشاره کرد.

قبل از دوران صفویه و احداث این میدان، در محل این میدان باغی زیبا  به نام نقش جهان وجود داشت. نام این باغ از شهری در آذربایجان گرفته شده بود که امروزه این شهر را به نخجوان، می شناسند. پس از روی کار آمدن سلسله ی صفویه و انتقال پایتخت ایران از قزوین به اصفهان، شاه عباس تصمیم گرفت در این میدان بناهای تاریخی مختلفی بسازد. این تصمیم شاه عباس سبب افزایش رونق اقتصادی میدان شد. این میدان تازه بنا شده را میدان نو نامیدند.

در زمان شاه عباس دوم، این میدان، گسترده تر و وسیع تر شد و نام آن، به میدان نقش جهان تغییر یافت. نکته ی قابل توجه در مورد میدان نقش جهان این است که در ساخت این میدان از میدان عتیق (که یکی از قدیمی ترین میدان های اصفهان است) الگوبرداری نمودند.

از دیگر ویژگی های میدان نقش جهان می توان به طول بیش از ۵۰۰ متر، عرض بیش از ۱۶۰ متر، وجود ۲۰۰ حجره ی دو طبقه دور تا دور میدان و داشتن چهار بنای تاریخی در چهار گوشه ی آن اشاره کرد. در طول تاریخ این میدان، به منظور افزایش محافظت از آن، طاق هایی در اطراف میدان ساخته شد که امروزه تبدیل به حجره شده اند.

تاریخچه میدان نقش جهان اصفهان

همان طور که اشاره نمودیم قبل از حکومت صفویه، در محل میدان فعلی نقش جهان، باغی بزرگ وجود داشت که نقش جهان نامیده می شد. همچنین در وسط این میدان که به آن، در کوشک می گفتند بناهای نظامی دوره های مختلف مانند دوره ی تیموریان و آق قویونلوها وجود داشت. در حال حاضر این قسمت در بخش غربی میدان نقش جهان فعلی است و به جای آن ها عمارت عالی قاپو بنا شده است.

جالب است بدانید که عظمت و شکوه این میدان در ابتدا با شروع دوران صفویه آغاز شد. یعنی همان زمانی که پایتخت کشور از قزوین به اصفهان، تغییر یافت. در این دوره این میدان به محل استقرار کاخ شاه و همچنین ساختمان های دولتی، اختصاص یافت.

شاه عباس صفوی برای گسترش دادن شهر اصفهان به قسمت های جنوبی و حاشیه زاینده رود، تصمیم به بنا نمودن این میدان کرد. به همین دلیل معماران ماهری همچون، استاد علی اکبر و محمدرضا اصفهانی را برای این کار انتخاب کرد تا بنای اولیه ی این میدان را پایه ریزی کند. مهم ترین اصول ساخت این میدان این بود که از سبک معماری میدان های تاریخی اصیل ایرانی همچون میدان عتیق اصفهان، میدان صاحب ﺁباد قزوین و میدان امیر چخماق یزد الهام گرفته شده بود.

علاوه بر این، در بنای این میدان از ﺁثار تاریخی ارزشمندی برخوردار است که کتیبه ی علیرضا عباسی یکی از برجسته ترین آن ها است. این کتیبه در سردر میدان نقش جهان قرار دارد که با خط ثلث از شاه عباس صفوی تعریف و تمجید می کند. از دیگر کتیبه های با ارزش اصفهان می توان به کتیبه ای که بر سردر مسجد جامع اصفهان قرار دارد اشاره کرد. در این کتیبه، نام معماران برجسته و معروف این شهر به خط محمدرضا امامی نوشته شده است.

قدمت میدان نقش جهان

با تکیه بر مطالب ذکر شده در ابتدای محتوا،  متوجه شدیم که این میدان از ارزش تاریخی بسیار بالایی برخوردار می باشد. در واقع از ابتدای ساخت این بناها تا همین امروز که شما این مطلب را می خوانید، حکومت ها تغییر و تحولات مختلفی را به این بنا وارد کرده اند.  پایه ریزی اولیه ی میدان نقش جهان در سال ۱۰۱۱ هجری قمری انجام گرفت ولی ساخت بناهای تاریخی و میدان آن تا سال ۱۰۲۵ ادامه داشت. در همین سال، تزئین مساجد و بناهای تاریخی این میدان آغاز شد. ولی اتمام آن تا جانشینی دو تن بعد از شاه عباس، ادامه داشت.

عظمت و شکوه این میدان در انتهای دوره ی صفویه یعنی در زمان پادشاهی شاه سلیمان و سلطان حسین کمتر شد. به گونه ای که آب های روان جوی های این میدان، کدر و کم و درختان آن، خشک شدند. این افول عظمت و زیبایی با حمله ی اشرف افغان، شدیدتر شد و حتی بسیاری از قسمت های این میدان، تخریب شد.  نادیده گرفتن این میدان، تا زمان قاجار ادامه داشت. به گونه ای که بسیاری از بخش های عمارت نقاره خانه ی این میدان در دوران قاجار از بین رفت. این نادیده گرفتن با انتقال پایتخت از اصفهان به تهران، بیشتر شد.

با روی کار آمدن حکومت پهلوی اول، دوباره این میدان مورد توجه قرار گرفت. رضاخان اقدام به بازسازی بناهای تاریخی و حجره های اطراف میدان نقش جهان کرد و سبب شد که دوباره رونق اقتصادی و بازاری نقش جهان احیا شود.

رسیدگی به این میدان سبب شد که در دوره حکومت رضاخان و در سال ۱۳۱۳، میدان نقش جهان در فهرست ﺁثار ملی ایران به ثبت برسد. از آن زمان تاکنون، این میدان به مانند یک گوهر گرانبهای تاریخی، حراست می شود و به عنوان یکی از بزرگ ترین میدان های جهان، شناخته می شود.

میدان نقش جهان در کدام قسمت اصفهان است؟

این میدان عظیم و تاریخی در قسمت شمالی شهر اصفهان و در قلب جاذبه های تاریخی این شهر قرار دارد. در حال حاضر، راه های دسترسی متعددی به این میدان وجود دارد اگر می خواهید با خودروی شخصی به دیدن این میدان بروید می توانید خیابان های سپه و حافظ را انتخاب کنید. خیابان حافظ در شرق میدان نقش جهان و خیابان سپه در غرب این میدان است. لازم به ذکر است بدانید خیابان سپه، بر زاینده رود عمود است و به دلیل داشتن پارکینگ های متعدد در ورودی میدان، عموما پرتردد می باشد.

اما اگر از علاقه مندان به پیاده روی و لذت بردن از جای جای این منطقه ی تاریخی هستید می توانید خیابان استانداری را انتخاب کنید. از طریق این خیابان، کوچه ی پشت مطبخ و سایر کوچه های موازی این کوچه می توانید با پای پیاده به میدان نقش جهان بروید.

در شمال شرقی میدان نقش جهان، میدان عتیق یا همان میدان امام علی قرار دارد که فاصله ی آن با میدان نقش جهان حدود دو و نیم کیلومتر می باشد.

به طور کلی میدان نقش جهان دارای سه محور اصلی است که عبارتند از:

• محور اول: محور شمالی – جنوبی است که متصل کننده ی مسجد امام به دروازه ی قیصریه می باشد.
• محور دوم: محور شرقی – غربی است. این مسیر، مسجد امام را به عمارت عالی قاپو وصل می کند.
• محور سوم: این محور نیز شرقی و غربی است که حد فاصل کاخ چهل ستون با سایر بناهای تاریخی گذشته است که بسیاری از آن ها در حال حاضر، نابود شده اند.

در حال حاضر، در حد فاصل بین میدان نقش جهان تا زاینده رود عمارت های تاریخی محدودی باقی مانده اند که از مهم ترین آن ها می توان به کاخ چهل ستون و عمارت هشت بهشت اشاره کرد.

مهم ترین اماکن دیدنی میدان نقش جهان

همان طور که اشاره نمودیم برای رونق اقتصادی و بازاری این میدان، بناهای تاریخی متنوعی دور تا دور این میدان ساخته شد که هر کدام از آن ها نماد زندگی شهرنشینی و همبستگی ملی هستند. یکی از مهم ترین و زیباترین این بناها مسجد جامع عباسی یا همان مسجد شاه است که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع شده است. این بنای تاریخی یکی از مهم ترین اماکن برای اجتماعات مردمی در مناسبت های مهم و مختلف بود.

از دیگر بناهای تاریخی میدان نقش جهان که نماد اجتماع و همبستگی است می توان به مسجد شیخ لطف الله، عمارت عالی قاپو و سردر قیصریه اشاره نمود. مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی این میدان قرار دارد، مهم ترین مرکز مذهبی، عمارت عالی قاپو در غرب میدان نقش جهان، مهم ترین مرکز حکومتی شهر و سردر قیصریه که در قسمت شمالی این میدان قرار دارد مهم ترین مرکز اقتصادی این میدان بودند.

از دیگر جاهای دیدنی میدان نقش جهان، حجره های تاریخی هستند که دور تا دور میدان ساخته شده اند. امروزه این حجره ها مهم ترین مراکز فروش صنایع دستی اصفهان به شمار می روند. لذا هم، برای حفظ این حجره ها که از ﺁثار نفیس و تاریخی اصفهان هستند و هم به منظور گسترش رونق صنایع دستی این شهر، در سال های اخیر، حجره های دور میدان نقش جهان، بازسازی شده اند.

از دیگر جاهای دیدنی و بناهای تاریخی اصفهان می توان به دو دروازه ی چوگان میدان نقش جهان اشاره کرد. به طور کلی این میدان از جاهای دیدنی و تاریخی متنوعی برخوردار است که شناخت آن آن ها خالی از لطف نیست. به همین منظور قصد داریم تا در ادامه به معرفی برخی از مهم این آثار و اماکن دیدنی مربو به این میدان بپردازیم.

معرفی مسجد جامع عباسی یا مسجد امام

این مسجد که ساخت آن از سال ۱۰۲۰ هجری آغاز شد یکی از مهم ترین مساجد تاریخی اصفهان است که یادگاری از دوران صفویه می باشد. در گذشته این مسجد را با نام های دیگری همچون مسجد شاه، مسجد کبیر عباسی و مسجد سلطانی می شناختند. البته تزئینات این مسجد در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی انجام گرفت. معمار آن از معماران برجسته ی دوران صفوی یعنی علی اکبر اصفهانی و خطاط کتیبه ی سردر ﺁن نیز از خوشنویسان بنام همان دوره، یعنی علیرضا عباسی بودند. علاوه بر این، آثار و کتیبه های زیبا و ارزشمند دیگری در جای جای این مسجد وجود دارد که از آثار هنرمندان برجسته و مشهور دوران صفویه می باشد.

در واقع این مسجد، شاخصه های معماری دوران صفویه را نشان می دهد. کافی است به شکل مناره ها، گنبدها و کاشی کاری های این مسجد که بسیار هنرمندانه، طراحی شده اند نگاه کنید تا هنر معماران عصر صفویه را درک کنید. از دیگر ویژگی های مسجد جامع عباسی، می توان به بازتاب صدا در زیر گنبد این مسجد اشاره کرد.

آشنایی با عمارت عالی قاپو

این عمارت که در ضلع غربی میدان نقش جهان قرار گرفته از زیربنایی ۱۸۰۰ متر مربعی و ۶ طبقه، تشکیل شده است. عالی قاپو دارای خصوصیات برجسته و خاصی است که از جمله ی آن ها می توان به تزئینات خاص و فوق العاده ی طبقه ی بالای عمارت، تالار پذیرایی، تالار موسیقی اصیل و بازتاب صدا در ورودی این کاخ اشاره کرد.

این کاخ یکی از مهم ترین کاخ های حکومتی زمان صفویه بشمار می رفت به همین دلیل از ویژگی هایی برخوردار است که در کمتر آثار تاریخی می توان نمونه ی آن ها را مشاهده کرد. به عنوان مثال، این کاخ دارای ۵۳ اتاق جهت استراحت، دولت خانه و سالن های مخصوصی برای برگزاری جلسات و پذیرایی از سفرا و میهمانان است.

از دیگر شگفتی های این کاخ، نوع معماری دولت خانه ی مبارکه ی نقش جهان است که بر پایه های چوبی بنا شده است. در حال حاضر نیز، مرمت و بازسازی این بنای زیبا ادامه دارد.

معرفی مسجد شیخ لطف الله

اگر می خواهید یکی از زیباترین مساجد تاریخی جهان را مشاهده کنید حتما به تماشای مسجد شیخ لطف الله اصفهان بروید. این مسجد که به فرمان شاه عباس اول و برای استفاده ی شخصی شاه ساخته شده بود در شرق میدان نقش جهان قرار دارد. از آنجایی که آثار باستانی اصفهان در زمان قاجار، اصلا مورد توجه نبود لذا بسیاری از آن ها من جمله، ساختمان اصلی این مسجد و همچنین تزئینات این بنا، دچار آسیب و خسارت هایی شد. اما خوشبختانه در دوره ی پهلوی اول و به دستور رضاشاه دوباره این بنا و تزئینات داخلی آن مرمت شد.

این بنای تاریخی نیز به مانند سایر جاهای تاریخی و دیدنی میدان نقش جهان، دارای ویژگی های منحصر به فردی است که یکی از مهم ترین آن ها گنبد ۳۲ متری این مسجد است که ساخت آن، ۱۷ سال به طول انجامید. کاشی کاری های زیبای این مسجد از دیگر شاخصه های ﺁن است که حاصل بازسازی این مسجد در سال ۱۳۱۵ می باشد.

نکته ی قابل توجه در مورد مسجد شیخ لطف الله این است که این مسجد به مانند سایر مساجد تاریخی اصفهان دارای صحن و مناره نمی باشد. بر سردرد این مسجد، کتیبه ای منقوش به خط ثلث خوشنویس بنام و برجسته ی عصر صفوی یعنی علیرضا عباسی، خودنمایی می کند.

سردر قیصریه، مهم ترین مراکز اقتصادی میدان نقش جهان

اگر به ضلع شمالی میدان نقش جهان نگاه کنید سردر قیصریه را می بینید. برای اینکه به بازار سنتی و معروف اصفهان وارد شوید باید از این سردر، عبور کنید. این بازار معروف، ۳ طبقه دارد که در زمان های گذشته، طبقه سوم آن، نقاره خانه بود. این مکان نیز از دیگر آثار تاریخی اصفهان است که در زمان قاجار تخریب شد. سردر قیصریه دارای یک درب اصلی و چهار دروازه فرعی است.

حوضی که مقابل این سردر، وجود دارد در سال ۱۳۴۰ تبدیل به باغچه شده بود ما امروزه به شکل قدیمی خود بازگشته است. از آنجایی که این بنای تاریخی شبیه به نمونه ای در شهر قیصریه است نام آن را قیصریه نهادند. سردر قیصریه به مانند سایر بناهای تاریخی میدان نقش جهان از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است که از جمله آن ها می توان به کتیبه هایی منقوش به قلم استاد برجسته اصفهانی علیرضا عباسی، ناقوس دیر هرمز و ساعت قلعه پرتقالی ها اشاره کرد. این ناقوس و ساعت، یادگاری از زمان فتح جزیره ی هرمز در دوره ی صفویه است.

البته به غیر از این بناها بناهای تاریخی زیادی، دور تا دور این میدان وجود داشت که بسیاری از آن ها بنا به دلایلی مختلفی همچون بی کفایتی سلاطین زمان، خصوصا سلاطین قاجاری از بین رفت. از جمله آثار و یادگاری هایی که به این دلیل از بین رفتند می توان به ۱۱۰ عراده توپ اسپانیایی که از غنیمت های فتح جزیره ی هرمز بود، میله قپق که در مرکز میدان وجود داشت و ارتفاع آن به ۴۰ متر می رسید و ساعت اروپایی اشاره کرد. علاوه بر این، در کنار مسجد شیخ لطف الله، مدرسه ای به نام خواجه ملک وجود داشت که این مدرسه نیز از جمله بناهای تخریبی دوران قاجار بود.

تفریحات میدان نقش جهان

با توجه به مطالب ذکر شده در بالا این میدان از چنان آثار و بناهای تاریخی برخوردار است که دیدن این بناها شاید ساعت ها و حتی روزها وقت نیاز داشته باشد. البته تفریحات و خوش گذرانی در میدان نقش جهان فقط به دیدن این بناهای تاریخی ختم نمی شود. بازار سنتی این میدان آنقدر بزرگ است که شما می توانید انواع و اقسام صنایع دستی و سوغاتی های اصفهان را یکجا در این بازار، مشاهده و خریداری کنید.

البته نیاز است بدانید که نورپردازی جالب این میدان نیز از دیگر شاخصه های منحصر به فردش است که منظره ای تماشایی و رویایی در شب پدید می آورد. از دیگر تفریحاتی که می توانید در این میدان انجام دهید عبارتند از:

• پیاده روی و درشکه سواری: گل کاری و فواره های بلند نقش جهان هر گردشگری را علاقه مند قدم زدن در این میدان می کند. علاوه بر این، درشکه سواری و چرخیدن در محوطه میدان و تماشا جاذبه های اطراف آن از زیباترین و پرطرفدارترین تفریحات نقش جهان است.
• رفتن به کافه ها و غذاخوری های اطراف میدان: دور تا دور میدان نقش جهان پر از کافه و غذاخوری و انواع غذاهای خوشمزه همچون بستنی، پشمک، ﺁش رشته، گوشفیل محبوب و معروف اصفهان، باقلوا و دسرهای متنوع است. اگر به دنبال مکانی دنج و سنتی هستید می توانید به دیزی سرای چاه حاج میرزا بروید. کافه گالری قیصریه نیز برای گردشگرانی که عاشق فضاهای سنتی و تاریخی هستند بهترین گزینه است. کافه رستوران نمکدان و شربت سرای روزگار از دیگر کافه های سنتی اطراف نقش جهان هستند که فضای داخلی آن ها با داشتن اشیای قدیمی و عتیقه بسیار جالب است.