آرامگاه فردوسی کجاست؟ معرفی کامل + عکس

آرامگاه فردوسی در باغی زیبا و با صفا و در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد، در شهر توس و انتهای بلوار بهارستان واقع شده است. طرح اولیه این آرامگاه توسط حسین لرزاده و بنای آن به وسیله هوشنگ سیحون طراحی و سپس بازسازی شد.

در نهایت در سال ۱۳۱۳ شمسی آرامگاه فردوسی بازگشایی شد. بنای فعلی آرامگاه فردوسی به گونه ای با الهام از آرامگاه کوروش در پاسارگاد ساخته شده است. در حال حاضر آرامگاه فردوسی ۹۰۰ متر زیربنا دارد و این بنا از سنگ، کاشی و بتن ساخته شده است.

هم چنین علاوه بر بنای آرامگاه، موزه، کتابخانه، آرامگاه مهدی اخوان ثالث و آرامگاه محمدرضا شجریان وجود دارد. شما می توانید در سفر خود به مشهد و به ویژه شهر توس از این جاذبه ها دیدن نمایید.

در ادامه به طور مفصل به معرفی آرامگاه فردوسی، عکس آرامگاه فردوسی، ورودی آرامگاه فردوسی و راه های دسترسی به آن و این که آرامگاه فردوسی کجاست خواهیم پرداخت.

جایگاه کنونی آرامگاه فردوسی

در حال حاضر آرامگاه فردوسی در شهر توس و در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال غرب شهر مشهد و در میان دو روستای اسلامیه و توس سفلی واقع شده است.

به طور دقیق تر این آرامگاه در مسیر مشهد به قوچان در نزدیکی شهر تابران و بقعه تاریخی هارونیه قرار گرفته است. هم چنین زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، روستای پاژ بوده که ۲۸ کیلومتر با شرق آرامگاه فاصله دارد.

برشی کوتاه از زندگی نامه حکیم ابوالقاسم فردوسی

با وجود این که از زندگی حکیم ابوالقاسم فردوسی اطلاعات چندانی در دست نیست، اما طبق برخی روایات، اولین پسر او در سال ۳۵۹ هجری قمری دیده به جهان گشود. برخی پژوهشگران زنی را که در ابتدای داستان بیژن و منیژه اشاره ای به آن شده است، همسر فردوسی بزرگ می دانند.

فردوسی هنگامی که ۶۷ سال سن داشت، پسر ۳۷ ساله خود را از دست داد. این واقعه بسیار او را متأثر نمود، به گونه ای که در برخی اشعار شاهنامه به این موضوع اشاره شده است.

فردوسی طبق برخی روایات از سی سالگی شروع به سرودن شاهنامه نمود. لازم به ذکر است که برخی اشعار در شاهنامه مربوط به دقیقی بوده که فردوسی به طور مشخص به آن اشاره نموده است. سرودن شاهنامه در سال ۳۸۴ هجری به اتمام رسید. پس از گذشت ۱۶ سال، اولین ویرایش این کتاب پایان یافت و بخش هایی به آن افزوده شد.

آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی در باغی زیبا و با صفا و در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد قرار گرفته است. طرح آرامگاه فردوسی توسط حسین لرزاده به عنوان معمار مجری ساختمان و بنای آن به وسیله هوشنگ سیحون طراحی و سپس بازسازی شد.

در نهایت در سال ۱۳۱۳ شمسی بود که آرامگاه فردوسی بازگشایی شد. بنای فعلی آرامگاه فردوسی به گونه ای با الهام از آرامگاه کوروش و در حقیقت معماری هخامنشیان ساخته شده است. در حال حاضر آرامگاه فردوسی ۹۰۰ متر زیربنا دارد و این بنا از سنگ، کاشی و بتن ساخته شده است. نماسازی دیواره های بنا با استفاده از سنگ های ناحیه توس صورت گرفته است.

نمای بیرونی آرامگاه فردوسی مشتمل بر سرستون ها و ستون هایی می باشد که از عناصر هخامنشی الهام گرفته اند. هم چنین در چهار طرف بنا اشعاری نگاشته شده که نشان از اندیشه و شخصیت والای حکیم ابوالقاسم فردوسی دارد. قسمت فوقانی آرامگاه که در اجرای اولیه خود کاملا توپر بود، اکنون به شکلی توخالی ساخته شده است.

بخش داخلی آن که شامل ۸ ستون در بالا و ۲۰ ستون مرمری در پایین است، با الهام از دوره اشکانی بنا شده است. در قسمت هایی از آرامگاه شاهد نمایش صحنه هایی از شاهنامه خواهیم بود. این دیوارنگاره ها به روایت فریدون صدیقی در این مکان نصب شده اند. به طور کلی آرامگاه فردوسی یادآور آرامگاه کوروش کبیر در پاسارگاد است.

تاریخچه آرامگاه فردوسی

همان طور که در بسیاری از منابع تاریخی ذکر شده، فردوسی شاعری شیعه است. به همین خاطر بود که پس از مرگ ایشان، اجازه دفن در گورستان را ندادند.

ایشان در باغ خانه خودشان در شهر تابران توس و در نزدیکی دروازه شرقی رزان به خاک سپرده شدند. از همان ابتدا آرامگاه فردوسی، برای اهل معرفت و ادب هم چون زیارتگاهی مقدس بود. با وجود این که این مکان بارها مورد هجوم اقوام مختلف قرار گرفت و با خاک یکسان گشت، بار دیگر از نو ساخته می شد.

سرانجام پس از حملات مختلف، شخصی به نام ارسلان جاذب که در دوره فردوسی، از سپهداران توس و از مریدان فردوسی بود، نخستین آرامگاه فردوسی را روبروی دروازه شرقی در رزان شهر تابران توس بنا کرد.

این بنا سال ها از حملات اقوام بیگانه به دور ماند. اما در نهایت گرگوز از شاهان مغول آرامگاه فردوسی را با خاک یکسان نمود. بعدها سنگ های آرامگاه در ساختن قلعه به کار رفتند.

آرامگاه فردوسی در طول سال ها همواره مورد حملات مختلف و تغییرات زیادی گشت. از این بنا جز پاره ای کاشی و آجر باقی نماند و این بنا در گندم زاری مخفی ماند.

در زمان ناصرالدین شاه، والی خراسان مأمور یافتن آرامگاه فردوسی شد و آرامگاهی در خور شأن ایشان ساخت که تنها ۲ اتاق داشت. در تاریخ ۱۲ مرداد ماه ۱۳۰۳ شمسی، سردار معظم معروف به تیمورتاش، طی درخواستی که به مجلس شورای ملی داشت، تقاضای بودجه برای ساخت آرامگاه فردوسی را نمود.

تیمورتاش برای درخواست ساخت بنا و تصویب طرح آن بسیار تلاش نمود. اما تقاضای او با فراز و نشیب های فراوانی همراه بود. سرانجام در سال ۱۳۰۷ طرح آرامگاه فردوسی و بودجه مربوط به ساخت آن تصویب شد.

مشخصات آرامگاه فردوسی

در حقیقت مشخصات کلی آرامگاه فردوسی شامل آدرس و شماره تماس آرامگاه، ساعات کاری آرامگاه و معرفی نزدیک ترین هتل های اقامتی به آرامگاه می باشد.

آرامگاه فردوسی در استان خراسان رضوی، به فاصله ۲۰ کیلومتری شهر مشهد در شهر توس و انتهای بلوار بهارستان واقع شده است. آرامگاه همه روزه حتی در روزهای تعطیل در نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ بعدازظهر و در نیمه دوم سال از ساعت ۸ صبح الی ساعت ۱۶ برای بازدید عموم باز بوده و پذیرای علاقه مندان می باشد. هم چنین عزیزان علاقه مند می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص بازدید از آرامگاه و جاذبه های آن با شماره ۳۲۶۶۳۸۲۵-۰۵۱ تماس حاصل فرمایند.

نزدیک ترین هتل های اقامتی به آرامگاه

باید خاطر نشان ساخت که علاقه مندان و مسافران محترم می توانند از نزدیک ترین هتل ها به آرامگاه فردوسی و امکانات اسکان آن ها بهره مند گردند.

فاصله آرامگاه فردوسی با هتل هایی از جمله؛ هتل توریست مشهد، هتل ارس مشهد، هتل ثامن مشهد، هتل دیپلمات مشهد، هتل پردیسان مشهد، هتل پارس مشهد، هتل سراج مشهد، هتل آپارتمان احسان مشهد، هتل آپارتمان افرا مشهد، هتل تارا مشهد، هتل سی برگ مشهد، هتل آپارتمان غدیر مشهد، هتل صحرا مشهد و هتل سپنتا مشهد به طور تقریبی چیزی در حدود ۲۶ الی ۴۵ دقیقه می باشد.

یادآوری این نکته ضروری است که اسنپ روم برای علاقه مندان به بازدید از آرامگاه فردوسی که قصد رزرو هتل هایی در نزدیکی آرامگاه را دارند، به ازای هر رزرو کد تخفیفی در نظر گرفته است. هتل هایی که به صورت آنلاین رزرو می شوند به طور کلی مشمول درصدهای مربوط به کمیسیون هتل ها نشده و ارزان تر خواهند بود.

هم چنین اسنپ روم این امکان را برای مسافران فراهم آورده که تا ساعت ۱۴ روز ورود از طریق تماس با پشتیبانی سایت همه یا بخشی از رزرو خود را کنسل نمایند.

این کنسلی رایگان و مشمول جریمه نخواهد شد. به طور کلی با هتل های اختصاصی اسنپ روم، شما از کیفیت بهتر با قیمتی ارزان تر بهره مند خواهید شد.

نحوه دسترسی به آرامگاه فردوسی

علاقه مندان به بازدید از آرامگاه فردوسی، اگر قصد رفتن به آرامگاه با خودروی شخصی را دارید، باید از شهر مشهد مقدس به طرف قوچان رفته و درست در سه راهی فردوسی به راست بپیچید. به این ترتیب اگر چند کیلومتر به سمت جلو حرکت کنید به میدان بهارستان خواهید رسید. در انتهای بلوار بهارستان آرامگاه را مشاهده خواهید کرد.

در صورتی که قصد دارید از اتوبوس و یا بی آر تی استفاده نمایید، اتوبوس های خط ۲۰۲ در پایانه فردوسی شما را به سمت آرامگاه هدایت می کنند. این سفر با اتوبوس چیزی در حدود ۴۵ دقیقه به طول خواهد انجامید. در ادامه به فاصله آرامگاه تا حرم و مهم ترین جاذبه های توریستی اشاره خواهیم کرد.

فاصله آرامگاه فردوسی تا حرم مطهر رضوی: این فاصله چیزی نزدیک به ۴۳ کیلومتر می باشد که به راحتی می توانید به آنجا بروید.

فاصله آرامگاه فردوسی تا طرقبه: از توس تا طرقبه ۴۰ کیلومتر راه می باشد و زمان تقریبی رسیدن به آنجا بین ۴۰ تا ۴۵ دقیقه است.

فاصله آرامگاه فردوسی تا چناران: از آرامگاه تا چناران شاهد چیزی در حدود ۵۶ کیلومتر فاصله هستیم.

فاصله آرامگاه فردوسی تا شاندیز: فاصله آرامگاه تا شاندیز چیزی در حدود ۲۷ کیلومتر می باشد و شما می توانید در مدت زمان ۳۰ دقیقه از توس به شاندیز بروید.

معماری آرامگاه فردوسی

مساحت آرامگاه فردوسی ۶ هکتار بوده و این مجموعه دربرگیرنده باغ آرامگاه، مجسمه زیبای فردوسی روبروی استخر، بنای یادبود ایشان، ساختمان های اداری مجموعه، موزه آرامگاه، کتابخانه، آرامگاه اخوان ثالث و آرامگاه استاد محمدرضا شجریان است.

در خصوص ورودی آرامگاه فردوسی باید گفت که از سمت جنوب بوده و از دو طرف استخر که روبروی در ورودی و اصلی آرامگاه قرار دارد، می توان به آرامگاه وارد شد. هم چنین در جلوی استخر تندیس زیبایی از حکیم ابوالقاسم فردوسی قرار دارد که هنر دست ابوالحسن صدیقی می باشد. بنای موزه آرامگاه اثر هوشنگ جیحون بوده و این بنا در قسمت شمال غربی آرامگاه واقع شده است.

در خصوص معماری آرامگاه فردوسی می توان به دو بخش معماری درونی و معماری بیرونی اشاره کرد.

الف) معماری درونی آرامگاه فردوسی

در بخش غربی بنای آرامگاه، شاهد ورودی اصلی خواهیم بود. مدفن فردوسی بزرگ در زیرزمین این بنا قرار گرفته است. این زیرزمین ابعادی در حدود ۳۰ متر در ۳۰ متر داشته و چیزی در حدود ۵ متر گودی آن است.

سنگ قبر حکیم ابوالقاسم فردوسی از جنس مرمر و اندازه آن چیزی در حدود ۹۰ سانتی متر در ۱،۵۴ متر می باشد. ۲۰ ستون بزرگ به ارتفاع ۴،۶۰ متر اطراف سنگ قبر را محصور نموده است. تعداد ۶ نقش برجسته از ۶ روایت شاهنامه، بر روی دیوارهای پلکان به چشم می خورد. باید این نکته را یادآوری نمود که در قسمت تالار آرامگاه تندیس هایی الهام گرفته از داستان های شاهنامه قرار دارد. این تندیس ها هنر دست فریدون صدیقی فرزند ابوالحسن صدیقی می باشد.

ب) معماری بیرونی آرامگاه فردوسی

مساحت بیرونی بنا ۱۰۴۳ متر مربع و ساختار آن به شکل مکعبی یا چهارگوش می باشد. در هر قسمت این بنا پلکانی وجود دارد که در بالای این پلکان و ارتفاع ۱۸ متری آن، بر روی سکویی آرامگاه فردوسی به چشم می خورد.

این بنا از ۷ مکعب کوچک تشکیل شده که بر روی یکدیگر قرار دارند. در هر گوشه از این مکعب و چهارگوش اشعاری زیبا از فردوسی بزرگ حک شده که تمامی آن ها مشتمل بر ۱۲ بیتی می باشند.

در کنار این کتیبه ها، ستون هایی وجود دارد که از سبک و معماری هخامنشی الهام گرفته اند. در هر قسمت این بنا، یک ستون قرار دارد که به طور کلی تعداد ستون ها در قسمت داخلی آرامگاه فردوسی به ۱۲ ستون می رسد. در محوطه بیرونی آرامگاه، مجسمه حکیم ابوالقاسم فردوسی قرار دارد. این مجسمه در ایتالیا و به وسیله ابوالحسن صدیقی ساخته شده و از آن جا به آرامگاه انتقال یافته است.

آشنایی با امکانات آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی

در حقیقت مساحت اصلی آرامگاه فردوسی چیزی در حدود ۶ هکتار می باشد. با توجه به شواهد و اسناد موجود این فضا در ابتدا کمتر بوده و در ابتدای دهه ۳۰ بخش زیادی از باغ اصلی به آن اضافه شده است. هنگامی که وارد آرامگاه می شوید، متوجه خواهید شد بنای اصلی که با الهام از سبک هخامنشی ایجاد شده، در مرکز واقع شده است.

مقابل این بنا استخری بزرگ قرار داد که تصویر بنا به زیبایی هرچه تمام تر در آن منعکس شده است. جلوتر که می رویم در مقابل استخر، مجسمه فردوسی که توسط ابوالحسن صدیقی ساخته شده است را خواهیم دید.

نکته جالب توجه این است که درون استخر ۳ دسته فواره ده گانه و آراسته با گلبرگ هایی از نیلوفر طراحی شده است. این فواره ها نماد ۳۰ سال رنج فردوسی بزرگ برای نگارش و سرایش بزرگ ترین و مهم ترین اثر خود یعنی شاهنامه می باشد.

همچنین بخوانید: آرامگاه نادرشاه افشار کجاست؟ راهنمای بازدید + عکس و آدرس

۱٫ موزه آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی

بنای دیگری که در آرامگاه فردوسی وجود دارد، موزه می باشد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که این مکان در ابتدا چایخانه و جایی برای استراحت افراد بوده است. به دلیل این که محتوای موزه با فضای موجود هیچ تناسبی نداشت، در سال ۱۳۸۴ شمسی فراوان دکتر بهروز احمدی با هماهنگی و نظارت اداره کل موزه های سازمان گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی طرح دیگری را به مرحله اجرا درآورد و آن مکان به موزه تبدیل شد. در این موزه آثار و تعدادی عتیقه جات مربوط به همین منطقه کشف شده و  نگهداری می شود. در ادامه به توضیح  این اشیا خواهیم پرداخت:

الف) آثار سنگی

نخستین اشیای نگهداری شده در این موزه مربوط به آثار سنگی پیش از تاریخ که در ناحیه دشت توس و کشف رود کشف شده، می باشد. این آثار شامل سنگ نگاره ها، سکه های نقره و طلا مربوط به دوره های اسلامی، ظروف سفالی مربوط به قبل از اسلام و تمامی آثار مکشوفه از حفاری های باستان شناسی در شهر توس از قبیل عطردان ها، تنگ ها و … می شود.

ب) آثار حماسی و پهلوانی

آثار دیگر آثاری هستند که روح پهلوانی و حماسی را در خود متجلی ساخته اند. این آثار شامل وسایل مربوط به سوارکاری از قبیل؛ گرز، تیر و کمان، سپر، آلات موسیقی و … می شود. هم چنین در این موزه شاهنامه ۷۳ کیلویی که از طرف آقای عبدالرحیم جعفری اهدا شده و شاهنامه فلورانس به چشم می خورد.

ج) انواع ظروف

دسته سوم به ظروف مفرغی، ظروف سفالی لعاب دار و به طور کلی ظروفی که در زمان فردوسی در قرن ۴ و ۵ خلق شده اند، مربوط می شود.

د) انواع آثار هنری

چهارمین دسته مشتمل بر انواع قالیچه و فرش های بسیار نفیس، آثار استاد علی رخسار از شاگردان کمال الملک، تابلوهای نقاشی شده از چهره حکیم ابوالقاسم فردوسی و هم چنین انواع هنرهای دستی می باشد.

۲٫ کتابخانه آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی

در خصوص کتابخانه آرامگاه فردوسی می توان گفت که در ابتدای امر این کتابخانه کاربری تشریفاتی داشته است. به گونه ای که اتاقی که در ضلع شرقی کتابخانه قرار دارد به عنوان تالار پذیرایی آرامگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

در کف این اتاق فرش نفیسی با مساحت ۳۷ متر مربع که در کارخانه صابر مشهد بافته شده، به چشم می خورد. کتابخانه آرامگاه فردوسی بیش از ۹۰۰۰ جلد کتاب دارد.

ساختمان این کتابخانه در سال ۱۳۴۷ شمسی بازسازی و دو طبقه به آن اضافه شده است. مخزن کتاب ها در طبقه اول این کتابخانه قرار دارد. اما طبقه دوم به سالن مطالعه اختصاص یافته است. گذر زمان کاربری این کتابخانه را تغییر داده است.

۳٫ نقشینه های سنگی آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی

هنگامی که وارد تالار آرامگاه فردوسی می شوید، نقش های برجسته سنگی از کتاب شاهنامه بر روی دیوارهای شرقی و جنوبی آن نقش بسته اند. در ذیل این نقش های برجسته، توضیحاتی از هریک با خط زیبای نستعلیق نوشته شده است. از این میان می توان به نقش هایی از جمله؛ نبرد رستم با اژدها، رزم رستم و دیو سفید، پناه بردن زال به سیمرغ، رزم زال و شیر، نبرد رستم و اسفندیار و پیروزی رستم در این نبرد و بسیاری نقش های دیگر اشاره نمود.

۴٫ آرامگاه مهدی اخوان ثالث

در محوطه آرامگاه ، مقبره شاعر بزرگ و پرآوازه مهدی اخوان ثالث به چشم می خورد. اخوان ثالث از بزرگ ترین شاعران معاصر و شعر نو پارسی، در تاریخ ۴ شهریور ۱۳۶۹ بدرود حیات گفت.

ایشان در گوشه ای از آرامگاه فردوسی در خاک آرمیده اند. نکته جالب توجه این است که در نگاه اول کوچک بودن سنگ قبر ایشان بسیار تعجب برانگیز بوده و در ذهن ایجاد سوال می نماید.

اما باید گفت که این سنگ قبر کوچک نشان از زندگی ایشان است. چرا که در طول حیات به خاطر اندیشه هایی که داشتند مورد قبول نبودند.

این بنا به هیچ عنوان در خور شأن و مقام والای ایشان به عنوان شاعری بزرگ و پرآوازه نیست. مقبره اخوان ثالث در ضلع جنوبی موزه و بخش غربی آرامگاه واقع شده است.

در کنار سنگ قبر اخوان ثالث، تندیسی از نیم تنه ایشان به چشم می خورد. همه ساله در تاریخ ۴ شهریور، یادبودی برای این شاعر بزرگ ادب پارسی برگزار می گردد.

۵٫ آرامگاه محمدرضا شجریان؛ خسرو آواز ایران

همان طور که بر همگان آشکار است تاریخ ۱۷ مهر ماه ۱۳۹۹ شمسی، برای دوستداران هنر و موسیقی، روزی غم انگیز و فراموش نشدنی است. نام استاد محمدرضا شجریان برای تمامی مردم ایران و جهان، نامی آشنا و پرآوازه است.

ایشان همواره به مردم خود ارادت خالصانه ای داشته و مورد افتخار مردم بوده اند. این هنرمند مردمی سرانجام پس از تحمل دوره طولانی بیماری، در آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شدند. توس بر خود می بالد که میزبان چنین هنرمند مردمی و استادی فرزانه است.

استاد محمدرضا شجریان در زمان حیات وصیت نمودند که در آرامگاه فردوسی در شهر توس به خاک سپرده شوند. علاقه مندان می توانند هنگام بازدید از آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، از آرامگاه این هنرمند فرزانه و مردمی نیز بازدید نمایند.

در خصوص دلیل انتخاب آرامگاه فردوسی برای دفن ایشان، ارادتی بود که استاد محمدرضا شجریان به حکیم ابوالقاسم فردوسی داشتند.

استاد در یکی از مصاحبه هایی که داشتند در خصوص حکیم ابوالقاسم فردوسی فرمودند: ” فردوسی زبان فارسی را نجات داد و همه تلاش من این است که موسیقی ایران را نجات بدهم”. بر روی سنگ قبر مزار استاد محمدرضا شجریان، نوشته ای با دستخط خودشان به چشم می خورد. عبارت زیبای “خاک پای مردم ایران” نشان از ارادت خالصانه استاد به مردم حتی پس از مرگ ایشان دارد.